Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz 2018)
Per 1 juli 2020 regelt de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz 2018) de rechten van cliëntenraden in zorginstellingen. Op basis daarvan is een cliëntenraad verplicht in een zorginstelling waar cliënten wonen, als er meer dan 10 personen zorg verlenen. In andere zorginstellingen is een cliëntenraad verplicht als er meer dan 25 personen zorg verlenen. De Wmcz 2018 geldt voor alle zorgaanbieders; dus ook voor aanbieders van jeugdhulp. Alleen voor aanbieders die uitsluitend zorg verlenen op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), geldt de wet niet.
De inspectie hecht veel waarde aan persoonsgerichte zorg en burgerparticipatie: in het Meerjarenbeleidsplan van IGJ is de kwaliteit van persoonsgerichte zorg een belangrijk thema. Het is belangrijk dat mensen die zorg krijgen, daarover kunnen meepraten en meebeslissen. Dat is waar medezeggenschap voor bedoeld is. De cliëntenraad is voor de inspectie een belangrijke gesprekspartner als het gaat om de kwaliteit van de zorg. Gesprekken over de zorg voert de inspectie met cliëntenraden en andere gesprekspartners, maar juíst het gesprek tussen de cliëntenraad en zorgbestuurders moet er zijn. Zo is er oog voor de mensen om wie het gaat: mensen die zorg nodig hebben.
Inspraak bieden
Het gedachtegoed van de Wmcz 2018 is belangrijk voor de inspectie: een zorgaanbieder moet oog hebben voor het bieden van inspraak aan cliënten. Dat is breder dan (alleen) een cliëntenraad. Medezeggenschap kan ter sprake komen bij reguliere inspectiebezoeken, in telefonisch contact met zorgaanbieders of als de inspectie meldingen of signalen van cliënten(raden) krijgt. Het belang van medezeggenschap staat niet alleen in de Wmcz 2018, maar ook in de Governancecode Zorg. De inspectie toetst medezeggenschap onder meer bij cliënten zelf, hun vertegenwoordigers of familie: is er inspraak mogelijk? Hebben cliëntenraden inzage in relevante stukken?
Toezicht op medezeggenschap
De inspectie ziet toe op de verplichting van een zorginstelling om een cliëntenraad te hebben of andere manieren van inspraak te bieden. Ook kijkt de inspectie of een cliëntenraad bij een zorginstelling minimaal één lid kan aandragen voor de raad van toezicht. En ze kijkt of een zorginstelling een commissie van vertrouwenslieden heeft, die bestaat uit minimaal drie leden; waaronder iemand die is aangewezen door de cliëntenraad. Dit staat in artikelen 2, 3 (lid 1), 4 (lid 1), 10 en 14 (lid 1) van de Wmcz 2018.
Medezeggenschap in coronatijd
De inspectie heeft er begrip voor dat de maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, veel vragen van de meeste zorgaanbieders. Tegelijkertijd is, juist nu, communicatie met en inspraak van cliënten van groot belang. Zorgaanbieders moeten hun coronabeleid en -maatregelen afstemmen met partijen zoals de cliëntenraad en de ondernemingsraad. Het belang van inspraak van patiënten/cliënten benadrukte de inspectie in haar rapportage over geleerde lessen tijdens de eerste coronagolf en de rapportage openstellen verpleeghuizen voor bezoek.
Vraag, klacht of melding bij IGJ
Cliënten of hun vertegenwoordigers kunnen een vraag stellen of klacht indienen bij de inspectie als een zorginstelling geen mogelijkheid tot medezeggenschap biedt. Ook professionals in de zorg kunnen contact opnemen met de inspectie. De mogelijkheden hiervoor staan op onze contactpagina. De inspectie kan besluiten om een onderzoek te starten op basis van een of meer vragen en/of klachten.