Fraude in de zorg

Fraude kan erg ingrijpende en soms zeer ernstige gevolgen hebben voor mensen die zorg nodig hebben. Als fraude en niet-integere bedrijfsvoering leiden tot risico’s voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg, dan houdt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toezicht. Ook werkt de IGJ samen met verschillende organisaties om fraude in de zorg tegen te gaan.

Ontwikkelingen zorgfraude

De inspectie ziet dat er netwerken zijn van zorgaanbieders, zorgverleners, zzp’ers, bemiddelingsbureaus en opleiders die fraude in de zorg mogelijk maken. Uit meldingen, rapporten en strafzaken blijkt dat sommige zorgaanbieders, bureaus en zzp’ers genoemd worden in verband met criminaliteit. Het gaat om kwaadwillende mensen die zo snel mogelijk geld willen verdienen.

De meest kwetsbare cliënten worden dan de dupe. Bijvoorbeeld ouderen in de wijkverpleging, jongeren in de jeugdhulp en mensen in de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg (ggz). 

De vormen van fraude worden ook steeds extremer. Bestuurders of bemiddelingsbureaus gebruiken zorgorganisaties voor het witwassen van crimineel geld en benaderen kwetsbare (jonge) cliënten voor criminele activiteiten. 

Risico’s die de IGJ ziet

De inspectie ziet bij fraude risico’s voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg:

Toezicht door de IGJ

De IGJ wil voorkomen dat fraude en niet-integere bedrijfsvoering leiden tot risico’s voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Als wij signalen hierover krijgen, dan onderzoeken en beoordelen wij het risico op zorgverwaarlozing. Als dat hoog is, grijpen we in. Bij Interventies staan de manieren waarop we dit kunnen doen, zowel vanuit het toezicht als vanuit het opsporen van strafbare feiten.
Ook brengen we problemen, gevolgen en onwenselijke ontwikkelingen in beeld. Bijvoorbeeld de nieuwste ontwikkelingen bij zorgfraude met diploma’s, VOG’s en EVC-certificaten. Dit werk doen we vaak samen met andere organisaties. En we hebben contact met beleidsmakers, om wetten en regels waar mogelijk aan te passen.

Normaal gaat de inspectie uit van ‘gezond vertrouwen’ in zorgaanbieders. Maar als het gaat om toezicht op frauderende en niet-integere zorgaanbieders en zorgverleners, dan past een andere houding. Meer informatie over hoe de inspectie dit bepaalt, staat in het Afwegingskader vertrouwen.

IGJ werkt samen om zorgfraude te bestrijden

De IGJ werkt samen met verschillende organisaties om fraude in de zorg te bestrijden. Alle organisaties hebben eigen informatie over (vermoedelijke) zorgfraude en criminele activiteiten. Waar dat is toegestaan, wisselen we deze informatie uit. Zo kan criminaliteit in de zorg zo efficiënt en effectief mogelijk worden voorkomen of gestopt. De belangrijkste partners zijn:

• Stichting Informatieknooppunt Zorgfraude en Taskforce Integriteit Zorgsector
  In de Stichting Informatieknooppunt Zorgfraude wisselen wij gegevens en signalen uit en onderzoeken we ontwikkelingen en patronen. De basis hiervoor is de Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg. In de Taskforce Integriteit Zorgsector (TIZ) werken de ketenpartners samen aan beleid en wetgeving. Door de inzet van alle partijen, werken we aan het voorkomen, tegenhouden en bestraffen van zorgfraude. 
• Collega-toezichthouders, politie en Openbaar Ministerie (OM)
  Met de Inspectie van het Onderwijs, de Opsporingsdienst van de Nederlandse Arbeidsinspectie, de politie en het OM werken we samen aan het bestrijden van fraude in de zorg, waaronder diplomafraude. De Opsporingsdienst van de Nederlandse Arbeidsinspectie zorgt voor opsporing van strafbare feiten bij zorgfraude. Het OM kan vervolgens mensen of organisaties vervolgen.
• Online platforms
  We werken samen met handelsplatformen zoals Marktplaats en BOL. Hiermee willen we onder meer de handel in zorgdiploma’s en illegale handel in geneesmiddelen terugdringen. Deze organisaties halen zorgdiploma’s die worden aangeboden en illegale geneesmiddelen van hun platform.
   

Wat kunt u als zorgaanbieder doen?

Het is lastig voor zorgorganisaties om zich te beschermen tegen frauderende en criminele netwerken in de zorg. Toch zijn er een aantal dingen die u kunt doen:

• Controleer de gegevens van mensen die voor u werken
  U bent hiervoor verantwoordelijk. Voer de vergewisplicht - uw plicht om te controleren of nieuwe zorgverleners geschikt zijn om zorg te verlenen - goed uit, vooral bij inhuurkrachten. Controleer zelf diploma’s, cv, VOG en identiteit. Wees alert bij een EVC-certificaat. Zie dit niet als vervanging van een diploma of bewijs van bekwaamheid. Vraag ook referenties op en voer gesprekken met eerdere werkgevers. Zorginstellingen die onder de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) vallen, kunnen informatie opvragen bij de IGJ. 
• Meld valse documenten, zorgverwaarlozing en zorgfraude 
  Bijvoorbeeld als u die aantreft bij onderaannemers:

• Keuze bemiddelingsbureaus
  Sluit met een beperkt aantal bemiddelingsbureaus contracten af en doe vooraf onderzoek naar de integriteit van de bureaus.
• Maak fraude bespreekbaar
  Werk aan een veilige cultuur in uw organisatie, zodat collega’s vermoedens rondom een mogelijk frauderende collega bespreekbaar kunnen maken.

Wat kunt u als zorgverlener doen?

• Bespreek (vermoeden van) fraude
  Werkt u met een collega of inhuurkracht en twijfelt u of die collega bekwaam is? Of denkt u dat diegene mogelijk fraudeert? Bespreek dit dan met uw leidinggevende.
• Meld zorgverwaarlozing en zorgfraude

Wat kunt u doen als slachtoffer, cliënt of naaste?

Denkt u dat uzelf of uw naaste geen goede of veilige zorg krijgt doordat een zorgaanbieder of zorgverlener fraudeert? Zorgfraude kunt u melden bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Is er ook sprake van slechte kwaliteit van zorg of onveilige zorg? Neem dan voor advies contact op met het Landelijk Meldpunt Zorg, een onderdeel van de IGJ.