Zorgorganisaties controleren zorgverleners die via uitzend- en bemiddelingsbureaus ingehuurd worden niet goed. Dit levert direct risico’s op voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Zonder goede controle op diploma’s, VOG en identiteit – de zogenaamde vergewisplicht - krijgen onbevoegde en onbekwame zorgverleners toegang tot cliënten in een kwetsbare positie. Als dit misgaat is de zorgorganisatie aansprakelijk. De inspectie roept alle zorgorganisaties op om de vergewisplicht per direct goed uit te voeren.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) voerde samen met de Politie Midden-Nederland en de Nederlandse Arbeidsinspectie een aantal onderzoeken uit bij 3 bureaus en bij de zorgorganisaties waar zij personeel aan leverden. De IGJ keek naar de uitvoering van vergewisplicht. De resultaten waren schokkend. Uitkomsten laten zien dat bij 10 grote en veelal landelijke zorgorganisaties de plicht om de identiteit, het diploma en een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te controleren niet of nauwelijks wordt uitgevoerd bij het inhuren van personeel via uitzend- en bemiddelingsbureaus.
Groot deel zzp’ers van onderzochte bureaus ongediplomeerd
Bij alle onderzochte bureaus was een groot aantal zzp’ers ongediplomeerd en had geen geldige VOG om in de zorg te mogen werken. In totaal vond de IGJ 429 ongediplomeerde zzp’ers.
Als zorgorganisaties de inhuur via uitzend- en bemiddelingsbureaus onvoldoende controleren, kunnen ook criminelen vrij spel krijgen. Zorgorganisaties moeten alert zijn, zelf controleren en mogen de vergewisplicht niet uitbesteden. Zeker in de vakantieperiode als er meer zzp’ers worden ingezet.
De vergewisplicht wordt namelijk vaak overgedragen aan het betreffende uitzend- of bemiddelingsbureau en daar contractueel belegd. Zorgorganisaties mogen dit niet contractueel afschuiven op het uitzend- en bemiddelingsbureau zonder controle en/of toezicht. Zij zijn altijd verantwoordelijk voor de inzet van bevoegd en bekwaam personeel.
Zonder controle risico’s voor cliënt en organisatie
Het is belangrijk dat zorgorganisaties bewust zijn van de risico’s bij inhuur van ongediplomeerde zzp’ers via uitzend- en bemiddelingsbureaus. Deze risico’s hebben vooral betrekking op de sectoren: verpleeghuizen en wijkverpleging, de gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg en de jeugdhulp.
- Risico op incidenten en calamiteiten door inhuur van ongekwalificeerd personeel
Wanneer zorgorganisaties, zonder dat ze het weten, onbevoegde en onbekwame zorgverleners inhuren levert dat direct gevaarlijke situaties op voor cliënten. Met calamiteiten en incidenten tot gevolg. Bijvoorbeeld incidenten als verbrandingen, val- en fixatie-incidenten, geweld en zedendelicten. Ook hoort de inspectie over intimidatie van collega’s.
Daarnaast ziet de inspectie dat deze zzp’ers vaak de avond- en weekenddiensten draaien. Dit zijn diensten waarbij er weinig toezicht is van collega’s. De inspectie vermoedt daarnaast dat deze zzp’ers minder vaak incidenten melden, waardoor het management van de zorgorganisaties mogelijk onvoldoende zicht heeft op de risico’s. - Risico op onbedoelde betrokkenheid van zorgorganisaties in zorgcriminaliteit
Er zijn kwaadwillende uitzend- en bemiddelingsbureaus actief in de zorg. Het uitzenden van onbekwaam en onbevoegd (crimineel) personeel is dan mogelijk onderdeel van het verdienmodel van deze bureaus. Bonafide zorgorganisaties worden zo onbewust en onbedoeld onderdeel van onrechtmatige en illegale praktijken van criminele netwerken, zoals witwasnetwerken. zzp’ers krijgen contant en ‘zwart’ betaald en de zorgaanbieder betaalt vervolgens een factuur met veel hogere inhuurtarieven aan het bemiddelingsbureau. Dit zorggeld vloeit weg en verdwijnt veelal naar het buitenland. Deze witwasmethode heet het cash compensatie model (CCM). Het is lastig voor zorgbestuurders om zich te weren tegen malafide en criminele netwerken in de zorg. Met een goede controle op de vergewisplicht, met name bij externe inhuur, kan voorkomen worden dat een zorgorganisaties deelgenoot wordt van onrechtmatige praktijken. - Risico’s voor continuïteit van zorg bij civiel- en arbeidsrechtelijke aansprakelijkheid
Zorgorganisaties zijn zich onvoldoende bewust van de civiel- en arbeidsrechtelijke aansprakelijkheid bij de inhuur van onbevoegd en bekwaam personeel. De schadevergoedingen die hier mogelijk uit voortkomen leveren risico’s op voor de continuïteit van zorg. Bij calamiteiten en incidenten met zzp’ers waarbij de zorgaanbieder de vergewisplicht onterecht heeft uitbesteed aan een bemiddelingsbureau, en de controle onvoldoende bleek, is de zorgaanbieder civielrechtelijk aansprakelijk voor schade.
Zorgorganisaties uit het onderzoek hebben samenwerking met bureaus gestopt
De bestuurders van de zorgorganisaties uit het onderzoek zijn door de inspectie gewaarschuwd. Zij hebben per direct een 100% controle ingevoerd om orde op zaken te stellen. De interne werkwijzen rondom de vergewisplicht bij deze organisaties zijn aangescherpt. Er zijn verschillende civiele procedures van ingebrekestelling gestart en de samenwerking met de bemiddelingsbureaus is gestopt. Hiermee nemen zij hun verantwoordelijkheid om de risico’s voor de kwaliteit en veiligheid van zorg door deze zzp’ers weg te nemen, en is het criminele verdien- en witwasmodel verstoord.
Oproep aan zorgorganisaties: voer de vergewisplicht goed uit
Zorgorganisaties lijken niet genoeg bewust van de risico’s wanneer zij de gegevens van tijdelijke medewerkers niet goed controleren terwijl zij altijd verantwoordelijk zijn voor de inzet van bevoegd en bekwaam personeel. De inspectie roept daarom zorgorganisaties op om vooral aandacht te besteden aan de invulling van de vergewisplicht bij inhuurkrachten. De verantwoordelijkheid contractueel vastleggen en uitbesteden aan het uitzend- en bemiddelingsbureau leggen is onvoldoende.
De inspectie blijft er de komende tijd op letten hoe zorgorganisaties de nodige controles uitvoeren.