Toezicht en Kwaliteitskader gehandicaptenzorg
Het landelijk Kwaliteitskader voor de gehandicaptenzorg is in 2017 vernieuwd en het blijft van kracht tot en met 2021. Het kwaliteitskader biedt richting en handvatten voor de zorg en ondersteuning in de gehandicaptenzorg. Het doel van het kwaliteitskader is vooral dat het inspireert tot interne kwaliteitsverbetering binnen locaties en zorgorganisaties. Hiermee is het ook een middel voor externe verantwoording. Het is gemaakt voor zorgaanbieders, cliënten en hun naasten en medewerkers.
Kwaliteitskader: de 4 bouwstenen
Het Kwaliteitskader gehandicaptenzorg 2017-2022 bestaat uit 4 bouwstenen:
- Zorgproces rond de individuele cliënt;
- Onderzoek naar cliëntervaringen;
- Zelfreflectie in teams;
- Kwaliteitsrapport en visitatie.
Kwaliteitsrapport
Het kwaliteitskader schrijft onder meer voor dat zorgaanbieders zich verantwoorden over:
- de onderdelen van kwaliteit van leven en kwaliteit van zorg binnen hun organisatie;
- wat zij leren;
- aan welke verbeteringen zij werken.
Dit doen zorgaanbieders door de verspreiding van een jaarlijks kwaliteitsrapport. Het kwaliteitsrapport is vooral gericht op lerend vermogen, reflectie en transparantie. De inspectie onderschrijft deze koers en volgt in haar toezicht hoe dit proces bij zorgaanbieders verloopt. De inspectie geeft haar conclusies terug aan het veld en de samenleving met de plaatsing van haar rapporten over toezichtbezoeken.
Reactie IGJ op de kwaliteitsrapporten van zorgaanbieders
De zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg maken elk jaar een kwaliteitsrapport. Ze hebben het kwaliteitsrapport van het verslagjaar 2019 gepubliceerd. Vanwege de Covid-19 pandemie hebben ze meer tijd gekregen om hun kwaliteitsrapporten aan te leveren. De IGJ gebruikt deze rapporten als één van de informatiebronnen voor haar toezicht.
Zorgaanbieders zijn vrij in de keuze van de vorm van hun kwaliteitsrapport. Hierbij staat de verantwoording vanuit kwalitatieve informatie voorop: bijvoorbeeld met verhalen van cliënten. Door deze vrije hand verschillen de kwaliteitsrapporten. Bijvoorbeeld in type format, in omvang, in inhoud, in het alleen vertellen van het verhaal of het ook uitleggen met cijfers.
Met veel belangstelling lezen onze inspecteurs de kwaliteitsrapporten. Ze geven een waardevol beeld waar zorgaanbieders mee bezig zijn. Zorgaanbieders besteden in hun kwaliteitsrapport in verhouding veel aandacht aan de thema’s methodisch werken, zelfreflectie in teams en het lerend vermogen. Ze besteden in verhouding weinig aandacht aan het sturen op kwaliteit en veiligheid en aan de beginselen van goed bestuur. In sommige rapporten ontbreekt bovendien basale kwantitatieve informatie over incidenten en over de gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen. Voor de inspectie is dergelijke informatie van belang.
De beschikbaarheid van deskundige zorgverleners in een veranderende arbeidsmarkt is voor de inspectie een belangrijk onderwerp. Daarom hebben we in 2020 met extra aandacht gekeken naar de informatie die zorgaanbieders hierover geven. De inspectie gaat de resultaten betrekken bij haar thematisch toezicht naar de arbeidsmarktproblematiek in de gehandicaptenzorg.
Steeds meer zorgaanbieders publiceerden naast het kwaliteitsrapport ook een aparte cliëntversie van het kwaliteitsrapport. De inspectie vindt dit een mooie ontwikkeling. Cliënten en hun netwerk kunnen zo op een makkelijk manier zien waarmee de zorgaanbieder bezig is.
Kwaliteitsrapporten: waardevolle verhalen
De inspectie waardeert de moeite die alle betrokkenen binnen zorgorganisaties doen om hun eigen verhaal te vertellen. Die verhalen zijn waardevol. De meeste verhalen geven een duidelijk beeld van waar zorgaanbieders staan, wat goed gaat en wat beter kan. Alleen al van het samen maken van het kwaliteitsrapport gaat een enorme kwaliteitsimpuls uit, leest de inspectie regelmatig in de rapporten.
Ook voor de inspectie als toezichthouder zijn de eigen verhalen belangrijke informatie. De inspectie gebruikt de informatie uit de kwaliteitsrapporten bij het toezicht. De verhalen, samen met cijfermatige informatie, geven de inspectie een beter beeld van de geboden zorg. En ook van de sturing op kwaliteit en veiligheid en waar verdere verbetering nodig is.
Met belangstelling kijkt de inspectie uit naar de kwaliteitsrapporten van de zorgaanbieders over het jaar 2020. Het valt de inspectie op dat veel zorgaanbieders in de kwaliteitsrapporten 2019 al vertellen over de invloed van de coronatijd op de zorg. Terwijl de pandemie toen nog moest beginnen.