Professionele digitale zorg vraagt van ziekenhuizen steeds opnieuw evalueren en verbeteren

Goede ziekenhuiszorg kan niet zonder e-health. Onder e-health verstaan we: de inzet van hedendaagse informatie- en communicatietechnologie (ICT) om de gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Tijdens 22 inspectiebezoeken aan ziekenhuizen tussen september 2017 en oktober 2021 zagen we veel voorbeelden van e-health.

Zo keek de inspectie naar EPD’s, patiëntportalen, de inzet van telemonitoring/ thuismonitoring en diverse oplossingen voor digitale uitwisseling van gegevens met patiënten, professionals en andere zorgaanbieders. Ook digitale behandelprogramma’s, bijvoorbeeld voor het beïnvloeden van leefstijl, kwamen aan bod. De inspectie constateert op basis van deze bezoeken dat ziekenhuizen digitale zorg steeds professioneler aanpakken. Wel zijn er nog aandachtspunten:

De inspectie roept ziekenhuizen op om hun informatiebeveiliging snel aantoonbaar op orde te krijgen voor zover dat nu nog niet het geval is. Zeker in een tijd dat de druk op de sector hoog is, kan uitval van een ziekenhuis door bijvoorbeeld gijzelsoftware ernstige gevolgen hebben voor de zorg.

Goede afspraken verkleinen de risico’s van e-health

Steeds meer ziekenhuiszorg is digitaal. Elke patiënt krijgt er, direct of indirect, mee te maken. Zorgverleners hebben een elektronisch dossier, schrijven elektronisch medicatie voor en wisselen elektronisch informatie uit met de huisarts of het verpleeghuis. Zorg kan met digitale ondersteuning ook deels thuis plaatsvinden, zoals bij thuismonitoring.  

Ten slotte kunnen patiënten zélf steeds meer digitale middelen gebruiken: het eigen dossier inzien via een website of een app of een consult met de zorgverlener via e-mail of een beeldverbinding. Als een ziekenhuis hierbij geen goede afspraken maakt over de invoering en het gebruik ervan, dan ontstaan risico’s. Bijvoorbeeld doordat informatie niet tijdig beschikbaar is waardoor de juiste diagnose niet of niet tijdig gesteld kan worden. Of omdat digitale toepassingen gebruikers niet helpen, maar in verwarring brengen. Of het ziekenhuis krijgt te maken met verlammende storingen in systemen, bijvoorbeeld door gijzelsoftware. Patiënten en zorgverleners ervaren daar direct de gevolgen van.

Kortom, zorgvuldig ingevoerde digitale zorg is van groot belang voor de kwaliteit van zorg. Daarom is dit een belangrijk onderwerp in ons toezicht.

Waar keek de inspectie naar?

De inspectie bezocht 22 ziekenhuizen2 en keek of zij zorgen voor de juiste randvoorwaarden voor goede en veilige zorg. Uitgangspunt zijn vijf thema’s van het toetsingskader van de inspectie. Dit kader is gebaseerd op bestaande wet- en regelgeving en veldnormen.  De inspectie sprak bij de bezoeken met onder meer patiënten, artsen, verpleegkundigen, bestuurders, projectleiders en ICT-medewerkers. De resultaten per thema komen aan bod in deze factsheet.

Nieuwe rollen bij e-health in ziekenhuizen

Voor de invoering en het gebruik van digitale middelen in ziekenhuizen is het van belang dat organisaties een brug slaan tussen de zorginhoud en ICT. De afgelopen jaren zijn steeds meer ziekenhuizen gaan werken met een CMIO (Chief Medical Information Officer). Dit is een arts die die brugfunctie vervult. De taken van een CMIO kunnen verschillen: soms gaat het vooral om betrokkenheid bij de invoering van een EPD, soms is het een meer strategische rol (en positie) binnen een ziekenhuis.

Ook de CNIO (Chief Nursing Information Officer) en bijvoorbeeld de CPIO (Chief Pharmacy Information Officer) zijn voorbeelden van nieuwe rollen. Deze zijn weliswaar geen wondermiddel, maar ze kunnen bijdragen aan een betere besluitvorming rondom e-health. De IGJ moedigt ziekenhuizen aan om door te gaan met het ontwikkelen van organisatiemodellen die bevorderen dat de digitale middelen de zorg optimaal ondersteunen en verbeteren. Idealiter vertalen deze ontwikkelingen zich ook in bruikbare veldnormen op het gebied van ICT-governance (bijvoorbeeld analoog aan de NEN-ISO/IEC 38500). 

Wat zag de inspectie nog meer?