In het rapport ‘De centrale rol van lokale teams in de jeugdhulpketen’ staan vraagstukken om van het ‘nu’ van de lokale teams naar het ‘straks’ van de Hervormingsagenda en Toekomstscenario te komen. Al sinds het ontstaan van de lokale teams blijken oplossingen niet eenvoudig te vinden. Tijdens de conferentie op 31 oktober 2023 reflecteerden we hierop.
Wat is er nodig om de huidige lokale teams te transformeren naar de gewenste situatie, zoals beschreven in de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming? Samen ontrafelden we de vraagstukken, onderzochten we wat de onderliggende oorzaken zijn, én wat er nodig is om te komen tot toekomstbestendige lokale teams. De inspectie wil hiermee vanuit haar toezichthoudende rol bijdragen aan de transitie naar een stevig fundament.
Dagvoorzitter was Ian Leistikow, Hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en adviseur bij de IGJ.
Waar, wanneer en vragen
De conferentie vond plaats op dinsdag 31 oktober 2023, in Ede.
Indien u vragen heeft over de conferentie, dan kunt u een mail te sturen naar conferentiejeugd@igj.nl.
9:30 - 9:45 uur Welkomstwoord door Angela van der Putten, Hoofdinspecteur Jeugd en Maatschappelijke zorg bij de IGJ
9:45 - 10:15 uur In gesprek met Sharon Stellaard, gepromoveerd aan de VU Amsterdam, auteur van Boemerangbeleid: Over aanhoudende tragiek in passend onderwijs- en jeugdzorgbeleid
Panelgesprek
10:15 - 11:00 uur Panelgesprek
In gesprek aan de hand van de vraagstukken die het IGJ-toezicht heeft opgeleverd en stellingen delen met het publiek.
David Lamas - Programmadirecteur Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming
Marenne van Kempen - Transformatieleider Regionale Veiligheidsteams - Amsterdam Amstelland
Margrite Kalverboer - Kinderombudsman
Annemarije van Overschot - Directeur bestuurder jeugdteams Leidse regio
Claudia Heikoop - Manager Jeugd bij de IGJ
11:00 - 11:20 uur Pauze
11:20 - 12:35 uur Deelsessies ronde 1
12:35 - 13:35 uur Lunchpauze
13:35 - 14:50 uur Deelsessies ronde 2
14:50 - 15:10 uur Pauze
U kunt zich van tevoren oriënteren op de deelsessies. Bij aankomst op de conferentie kiest u twee deelsessies uit. Er is per deelsessie een beperkte capaciteit dus vol is vol.
15:10 - 15:55 uur Panelgesprek met wethouders
In gesprek over de opbrengst van de dag en met inbreng van het publiek.
Tom de Kleer - Wethouder Gemeente Nieuwkoop
Michiel van Willigen - Wethouder gemeente Zwolle
Renate Richters - Voormalig wethouder gemeente Eindhoven
Angela van der Putten - Hoofdinspecteur Jeugd en Maatschappelijke zorg bij de IGJ
15:55 - 16:10 uur Plenaire afsluiting
16:10 - 17:00 uur Borrel
Overzicht deelsessies
Centrale vraag
Hoe draagt de netwerkintake als integrale analyse bij om samen de situatie te begrijpen en vervolgens samen te beslissen over de benodigde zorg en ondersteuning en hoe creëer je zo een gezamenlijke taal voor domeinoverstijgende samenwerking?
Beschrijving
In deze deelsessie introduceren we de netwerkintake als werkwijze om van het begin af aan breed te kijken naar de situatie in dialoog met het gezin. De nadruk ligt op het samen begrijpen van de situatie en op de kracht om deze samen te visualiseren. Zo toets je steeds of je elkaar goed begrijpt. Door breed te kijken, ook naar aanwezige krachtbronnen en breder dan de oorspronkelijke hulpvraag komen nieuwe, gezamenlijke oplossingsrichtingen in beeld die binnen het gezin, door naasten, kennissen of zo nodig door professionele hulpverleners kunnen worden opgepakt.
In de sessie hebben we het over wat een dergelijke werkwijze vraagt aan lef en vakmanschap van de professional. Tegelijkertijd gaan we in op welke randvoorwaarden deze werkwijze vraagt in een organisatie en wat de ervaringen uit de praktijk zijn rond implementatie. Ten derde bespreken we hoe je de netwerkintake in een wijk als gezamenlijke taal kunt gebruiken om de samenwerking tussen professionals over de domeinen heen te versterken.
Wie
Karin Hagoort - Teamleider innovatieteam, UMC Utrecht
Floortje Scheepers - Hoogleraar en Medisch afdelingshoofd psychiatrie, UMC Utrecht
Centrale vraag
Waarom is een integraal plan in de praktijk zo lastig te realiseren? En wat maakt dat het op bepaalde plekken wel goed lukt?
Beschrijving
Een integraal plan helpt om goede hulp te kunnen bieden die op elkaar is afgestemd. Dit kwam onder andere naar voren in een onderzoek dat Toezicht Sociaal Domein deed naar lokale teams nadat zij aan de slag gingen met een melding van Veilig Thuis. Het onderzoek laat zien dat de veiligheidsrisico’s vaak uit beeld raken na overdracht van het gezin door Veilig thuis aan het lokale netwerk. In deze deelsessie bespreken we de hoofdpunten uit het onderzoek maar ook goede voorbeelden uit de praktijk waar het lukte om met betrokken partijen een integraal plan te maken.
Wie
Perry Derks - Projectleider en senior inspecteur, Toezicht Sociaal Domein, IGJ
Willie van Eijs - Kwartiermaker Sociaal Domein, Siem – Hart van Brabant
Neeltje Roggeband - Teamleider Gebiedsteams, Siem – GGZ Breeburg
Centrale vraag
Wat is de kennis en ervaring tot nu toe over wat werkt voor wijkteams en hoe kan deze kennis benut worden in de eigen lokale praktijk?
Beschrijving
Deze deelsessie gaat in op wat een opdrachtgever en een opdrachtnemer van een lokaal team kan doen, ontwikkelen, faciliteren om het lokale team goed voor te bereiden op de toekomstige taken en rollen, gezien de Hervormingsagenda en het Toekomstscenario.
Wie
Marleen Beumer - Projectleider Stevige Lokale Teams, VNG
Jikke Menting - Projectleider Stevige Lokale Teams, VNG
Renske Emmelkamp - Ontwikkelaar Stevige Lokale Teams, VNG
Andrew Britt - Senior Onderzoeker Sociaal Domein, Verwey Jonker Instituut
Centrale vraag
Hoe kan een systeemverandering bijdragen aan het uit de hulpverleningsstand komen van wijkteamprofessionals?
Beschrijving
WIJ Groningen heeft een brede opdracht, voor inwoners van -9 maanden tot 100+. De gemeente Groningen is de lichtere jeugdhulp anders gaan organiseren. Een kwart van de jeugdhulp die voorheen werd geïndiceerd, is nu een algemene voorziening, die geboden wordt door de lokale teams van WIJ Groningen. Inwoners worden hiervoor niet meer doorverwezen naar jeugdhulpaanbieders, WIJ Groningen biedt op maat de hulp. WIJ Groningen vertelt in deze workshop onder andere hoe dit bijdraagt om ‘uit de hulpverleningsstand’ te komen. Wat voor medewerkers daarvoor nodig zijn en wat nodig is om deze medewerkers goed te faciliteren. En
hoe professionals afleren om vanuit ‘producten’ te denken.
Wie
Geth Kuin - Directeur innovatie en ontwikkeling, WIJ Groningen
Centrale vraag
Welke houding en gedrag past bij de andere manier van denken en werken volgens het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming?
Beschrijving
Het toekomstscenario vergt een fundamenteel andere manier van denken en werken in het ondersteunen van ouders en kinderen bij het herstellen/behouden van de veiligheid in hun gezinnen. Daarvoor is er een verandering in houding en gedrag van professionals, managers, beleidsmakers en bestuurders nodig. Ter ondersteuning vraagt dit een lerend stelsel waarin de professional fouten mag maken, telkens uitgenodigd wordt te leren en te reflecteren en in staat gesteld wordt om samen met het gezin en collega’s maatwerk te bieden. In deze deelsessie wordt de praktijk naar het podium gebracht; acteurs spelen levensechte situaties na à la ‘De Vloer Op’. Samen met het publiek reflecteren we op de scènes. Wat gaat er goed? Wat kan er anders? Praat, leer en reflecteer met ons mee!
Wie
Marieke Wijdeven, Kitty van Julsingha en Marieke Lamers - Programmateam Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming
Centrale vraag
Wat is de Verklarende Analyse? Wat moet je ervoor kunnen om dit goed te doen? Moet elk kind, of gezin in het wijkteam een Verklarende Analyse krijgen? Wie kan het doen? En wat betekent dit voor een gemeente, bij de inrichting en facilitering van het lokale team?
Beschrijving
De Hervormingsagenda streeft een hoog doel na. We willen de jeugdhulp steeds beter op orde hebben. Niet te veel en te snel. Niet te laat en te weinig. En in één keer goed. De Verklarende analyse wordt op steeds meer plaatsen genoemd als voorwaarde voor goede zorg. In deze deelsessie bespreken we hoe een Verklarende Analyse hieraan een goede, maar realistische bijdrage kan leveren. U krijgt mee wat realistische verwachtingen zijn van goed gebruik van de Verklarende Analyse. Wat is nodig om middels scholing geleidelijk een groot doel te bereiken?
Wie
Peter Dijkshoorn - Kinder- en Jeugdpsychiater en ambassadeur voor OZJ, VNG, VWS
Centrale vraag
Hoe kan een systeemverandering bijdragen aan het uit de hulpverleningsstand komen van wijkteamprofessionals?
Beschrijving
Wat is rechtsbescherming en welke waarborgen voor burgers die met lokale teams te maken krijgen, horen daarbij?
Tijdens deze deelsessie wordt in kaart gebracht wat rechtsbescherming voor burgers bij lokale teams inhoudt, wat dit betekent voor (de werkwijze van) lokale teams, welke dilemma’s daarbij in de praktijk worden ervaren en wat nodig is om de rechtsbescherming optimaal te realiseren.
Wie
Mariëlle Bruning - Hoogleraar jeugdrecht, Universiteit Leiden
Renske de Boer - Programmaleider en docent-onderzoeker Master Jeugdzorg, Universiteit Leiden
Central vraag
Wat zijn de uitgangspunten van het richtinggevend kader voor gemeenten in hun opdrachtgevende rol aan lokale teams?
Beschrijving
In de Hervormingsagenda is afgesproken dat de VNG met haar leden een richtinggevend kader op zal stellen over de opdracht aan het lokale team. Dit proces zal dit najaar worden vormgegeven. In deze deelsessie zullen noties, die op dat moment in het concept van dit kader staan, besproken en getoetst worden met deelnemers.
Wat gaat goed, wat kan beter. En welke weg hebben de lokale teams nog af te leggen om klaar te zijn voor hun rol zoals vormgegeven in het Toekomstscenario en de Hervormingsagenda?
Beschrijving
De IGJ heeft het afgelopen jaar toezicht uitgevoerd op de lokale teams in 16 gemeenten. De resultaten van deze toezichten zijn gepresenteerd in een overkoepelend rapport, vergezeld door een hoofdboodschap aan de stelselverantwoordelijken. Wilt u meer weten over dit toezicht en de visie van de IGJ op de toekomstige rol van de lokale teams dan kunt u meer hierover horen in deze deelsessie.
Hoe kan je bij het eerste overleg over een aanmelding basisinfrastructuur, sociaal team en aanvullende zorg integreren? Zodat je doet wat nodig is voor de inwoner?
Beschrijving
Tijdens deze deelsessie wordt geïdentificeerd wat nodig is om over diverse domeinen integraal te kunnen werken. Je krijgt zicht op mogelijkheden om bij start van een hulpvraag informeel netwerk, basisinfrastructuur en hulpaanbod af te wegen en tot integraal aanbod te maken. Zodat hulp aan de inwoner zoveel mogelijk in de naaste omgeving en met hulp van informeel netwerk plaats vindt.
Wie
Ineke van Gameren en Sanne van de Wetering - Sociaal Team De Kleine Schans, Woudenberg
Centrale vraag
Wat vraagt vakbekwaam besturen van bestuurders in wijkteams en gemeenten om de maatschappelijke ambitie van toekomstbestendige lokale teams te realiseren?
Beschrijving
Deze deelsessie gaat in op de vakbekwaamheid van bestuurders van gemeenten (opdrachtgever) en wijkteams (opdrachtnemer). De weerbarstige praktijk vraagt dat zij moeten balanceren tussen onder andere: risico’s verdragen en voorkomen; het volbrengen van de eigen opdracht en het optimaal bijdragen aan de maatschappelijke opgave; ontwikkelen en verantwoorden; kwaliteit bewaken.
In de deelsessie staan we stil bij de verschillende rollen, zoals de rol van leider in de eigen organisatie, netwerkleiderschap, en de spanningen daartussen. We onderzoeken hoe op die spanningsvelden te balanceren om bij te dragen aan transformatie in plaats van stagnatie.
Wie
Marlies Kennis - Directeur bestuurder bij Buurtteam jeugd en gezin Nijmegen (Oidos)
Anita Kraak - Arts maatschappij en gezondheid, NJi
Centrale vraag
Hoe werkt het wijkteam van de toekomst, zijn we voor alle inwoners voldoende van betekenis en werken we met de beschikbare maatschappelijke budgetten?
Beschrijving
Wat is effectieve ondersteuning, hoe normaliseren we, versterken we de samenleving en werken we met de beschikbare (financiële) middelen? De oplossing is niet maakbaar en er is niet één waarheid. We wisselen visies en ideeën uit over hoe we krachtige en werkzame wijkteams bouwen, gericht op de toekomst. We voeren met de deelnemers de dialoog over hoe het wijkteam van de toekomst er uitziet en wat effectieve ondersteuning is, voor alle inwoners die dit nodig hebben.
Wie
Jacques van de Ven - Manager kwaliteit en ontwikkeling, Stichting Jeugdteams Zuid-Holland Zuid
Miranda Ordelman - Voorzitter, RET Zuid-Holland
Centrale vraag
In deze deelsessie bespreekt Pieter van den Born samen met u in samenhang de acht onderdelen van de opdracht rondom het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming.
Beschrijving
Het toekomstscenario Kind - en gezinsbescherming wil samenhangende hulp en steun organiseren voor het hele gezin wanneer sprake is van onveiligheid. Lokale teams krijgen een belangrijke rol in deze ambitie. Leden van de Associatie Wijkteams hebben, met ondersteuning van het NJI, in de afgelopen maanden hiertoe een opdracht geformuleerd die de wijkteams helpt om hier naar toe te groeien. Deze opdracht gaat verder dan het Toekomstscenario. Waar dat scenario zich specifiek richt op bestaande, ernstige veiligheidsproblematiek, hebben lokale teams vooral ook een opdracht op het versterken van het dagelijks leven en het voorkomen van
problematiek en op samenhangende hulp, gericht ook op onderliggende factoren. Ook betrekt de opdracht belangrijke partners van de wijkteams, een veilige leefomgeving creëer je immers samen.
Wie
Pieter van den Born - Directeur bestuurder bij Stichting Jeugdteam Zaanstad
Centrale vraag
Hoe actief zijn we al bezig met de ideeën uit de hervormingsagenda? Het is immers hoe eerder je ermee begint, des te meer tijd je hebt om te leren. Het is veel meer dan “uitrollen".
Beschrijving
Hoe voorkom je dat je straks achter allerlei opgelegde veranderingen vanuit Toekomstscenario en Hervormingsagenda aan moet lopen?
Ofwel: hoe zorg je ervoor dat je zelf de regie houdt. Krijg inzicht in hoe de deelnemers nu bezig zijn met de ideeën vanuit de hervormingsagenda en ervaar de voordelen van samen leren. We gaan aan de slag met voorbeelden en diepen die verder uit.
Wie
Erwin Lots - Directeur Centrum voor Jeugd en Gezin, Capelle aan den IJssel
