Ervaring loont bij hygiëne en infectiepreventie in tijdelijke opvang asielzoekers
De inspectie richt zich tijdens de asielcrisis met het toezicht op de meest urgente risico’s in de zorg aan asielzoekers. Een daarvan is gebrekkige hygiëne en infectiepreventie in locaties voor crisisnoodopvang (tijdelijke gemeentelijke opvang). Want asielzoekers verblijven daar vaak lang en bevinden zich met veel mensen op een klein oppervlak.
Als er geen goede hygiëne en infectiepreventie op een opvanglocatie zijn, is de kans op (snelle) verspreiding van besmettelijke ziektes zoals schurft groot. Niet alleen op die opvanglocatie zelf. Asielzoekers verhuizen nog steeds vaak. Daardoor is de kans op verspreiding naar andere opvanglocaties in Nederland groot. Goede hygiëne en infectiepreventie in de asielopvang zijn dus belangrijk voor de publieke gezondheid. Daarnaast is het belangrijk dat zorgverleners hygiënisch kunnen werken. Voor hun eigen gezondheid en voor goede en veilige zorg.
Wat ziet de inspectie?
De inspectie ziet dat de hygiëne en infectiepreventie bij 14 recent geopende crisisnoodopvanglocaties over het algemeen goed zijn. De betrokken locatiemanagers en medewerkers kijken goed naar wat er mogelijk is. Ook al zijn de mogelijkheden binnen de tijdelijke opvang beperkt. Zij spannen zich elke dag in om de locaties zo schoon en hygiënisch mogelijk te houden. Als bij het opzetten van een nieuwe locatie medewerkers betrokken zijn die eerder hebben gewerkt bij een andere locatie, is duidelijk te zien dat geleerd is van eerdere ervaringen.
Meer weten? In de infographic Tips en tops voor hygiëne en infectiepreventie in de crisisnoodopvang staan de belangrijkste punten die volgens de inspectie goed gaan en beter kunnen.
Wat gaat goed?
- De inspectie ziet dat er goede afspraken zijn met schoonmaakbedrijven. Ook controleren bewoners elkaar als zij zelf een deel van de schoonmaak uitvoeren. Locatiemanagers en medewerkers houden er goed rekening mee dat bewoners andere gewoontes kunnen hebben als het gaat om hygiëne. Bijvoorbeeld als zij douchen of de wastafels gebruiken. Zij krijgen uitleg, zodat zij zich kunnen aanpassen aan het Nederlandse systeem. De bezochte opvanglocaties zien er schoon uit: dat geldt voor de verblijfsruimtes en ook voor wc’s en douches.
- Wassen van beddengoed en kleding is goed georganiseerd. Bewoners zijn hiervoor vaak zelf verantwoordelijk. Daarvoor zijn er voldoende was-en droogmachines, met duidelijke uitleg.
- Problemen met ongedierte wordt zoveel mogelijk voorkomen met doordachte systemen voor verzamelen en afvoeren van afval. De opvanglocatie betrekt bewoners hier actief bij. Iedereen zorgt voor de hygiëne in zijn of haar eigen ruimte en hierop vinden controles plaats. De inspectie ziet opgeruimde en nette buitenruimtes.
- Een locatie heeft vaak een vast contactpersoon bij de gemeente om zaken die nodig zijn, snel(ler) voor elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld extra voorzieningen voor hygiëne en infectiepreventie, maar ook bijvoorbeeld jeugdgezondheidszorg.
- De leefbaarheid in de opvang wordt beter als de gemeente een visie heeft op het stimuleren van zelfredzaamheid van asielzoekers.
Wat kan beter?
- In de medische ruimte van een locatie is niet altijd handwasgelegenheid voor de arts aanwezig is, zoals de Checklist hygiëne voor gemeentelijke noodopvang voor vluchtelingen van het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (RIVM) vereist. Ook zijn er niet altijd voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig, ontbreekt een infectieziekteprotocol of een aparte afvalbak voor medisch afval in de medische ruimte.
- De GGD was nog niet op alle locaties langs geweest voor de hygiënecontrole op basis van de checklist.
- De locatiemanagers willen graag meer ervaringen uitwisselen over de organisatie en inrichting van goede crisisnoodopvang. De inspectie wijst misschien ten overvloede op het platform van het VNG-forum, waar zij ook mee kunnen praten over Asielopvang en statushouders. Verder hoort de inspectie een roep om de handreiking Proces tot realisatie opvanglocatie asielzoekers opnieuw bij te werken op basis van recente ervaringen.
Waarop zijn de bevindingen gebaseerd?
Vanwege de eerder beschreven Urgente risico’s voor gezondheid asielzoekers in crisisnoodopvang volgt de inspectie de (publieke) gezondheidszorg in de asielketen. De inspectie keek naar hygiëne en infectiepreventie tijdens een zogeheten quick scan van crisisnoodopvanglocaties. Dit zijn bezoeken met als doel om snel een beeld te krijgen van de situatie. De inspectie keek rond op de locatie en koppelde bevindingen direct terug aan locatiemanagers en andere medewerkers. Met deze publicatie maakt de inspectie goede voorbeelden en tips beschikbaar voor organiserende partijen.
De inspectie bezocht van juni tot en met september 2023 14 recent geopende locaties voor crisisnoodopvang. Het ging om grote en kleine locaties van 30 tot 1.200 bewoners. Ook het type locatie varieerde: van riviercruiseschip en hotel tot voormalig kantoorpand, sporthal en een combinatie van grote tenten met woonunits.