Terugval in Wmo-toezicht
Het Wmo-toezicht is op veel aspecten niet goed genoeg of zelfs verslechterd. Veel gemeenten en hun toezichthouders stopten vorig jaar de toezichtbezoeken of stelden die uit door de coronamaatregelen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) dringt er in het rapport ‘Wmo-toezicht 2020’ op aan om de aanbevelingen van bijna een jaar geleden alsnog op te pakken.
Sinds de invoering van de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) in 2015 zijn gemeenten verantwoordelijkheid voor de maatschappelijke ondersteuning van mensen die dat nodig hebben. Ook moeten de gemeenten zorgen voor onafhankelijk toezicht hierop. De inspectie brengt elk jaar verslag uit over de ontwikkelingen via het Wmo-rapport.
De IGJ vindt het tempo waarin gemeenten het Wmo-toezicht invullen onvoldoende. De mogelijkheid om in Nederland te komen tot het gewenste Wmo-toezicht is nog ver weg.
Zo lukt het veel gemeenten niet om voldoende proactief toezicht te houden. Bijvoorbeeld door onvoldoende geld of te weinig capaciteit. Ze houden alleen reactief toezicht, zoals na een melding. Toezichthouders kunnen vaker onafhankelijk oordelen en informatie verzamelen. Maar zij bepalen nog niet zelf het moment of de zwaarte van een interventie. Het aantal gemeenten dat met een plan of programma werkt is gelijk gebleven. Net als de openbaarmaking van rapporten en maatregelen.
Slechts in de helft van alle gemeenten stelt de Wmo-toezichthouder een jaarverslag op. Dit aantal is in 2020 nog verder gezakt in vergelijking met 2019.
Invloed coronapandemie
De coronapandemie had bij veel gemeenten invloed op de manier van toezichthouden. Sommige gemeenten en hun toezichthouder kozen ervoor het toezicht anders in te vullen of uit te stellen. Andere stopten het toezicht helemaal. Het aantal onderzoeken, calamiteitenmeldingen, rapporten en maatregelen is allemaal minder dan het jaar daarvoor. Ook troffen er meer gemeenten helemaal geen maatregelen of sancties. Opvallend is dat het aantal onderzoeken naar een calamiteitenmelding gelijk bleef. Een derde van de gemeenten vertelt dat de pandemie geen enkel effect had op het Wmo-toezicht.
Blijvend verbeteren
Het doel van deze rapportage is om de kwaliteit van het Wmo-toezicht en de samenwerking te verbeteren. Hiervoor geeft de inspectie een aantal aanbevelingen.
De inspectie dringt erop aan om de aanbevelingen uit 2019 alsnog op te pakken. Ook moet het stimuleren van de ontwikkeling van het gemeentelijke toezicht onder de aandacht blijven. Gemeenten moeten meer samenwerken om het niveau van hun Wmo-toezicht te verbeteren. Het is belangrijk dat het ontwikkelen van scherpere eisen aan de kwaliteit en goed contractmanagement zich verder verbreedt naar alle gemeenten. Omdat dit niet alleen goed is voor het Wmo-toezicht, maar ook voor de kwaliteit van de maatschappelijke ondersteuning zelf.