Al sinds 2019 vragen de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV) herhaaldelijk aandacht voor de voortdurende crisis in de jeugdbeschermingsketen. Door de crisis krijgen kinderen die ernstig in hun veiligheid en ontwikkeling worden bedreigd niet op tijd de noodzakelijke bescherming en hulp.
Om de oorzaken van de crisis in de jeugdbeschermingsketen te verminderen of op te lossen is een stevige aanpak nodig. Al jaren blijkt dat instellingen dit niet zelf kunnen.
Het is de verantwoordelijkheid van gemeenten om te zorgen voor toereikend aanbod van jeugdbescherming en jeugdhulp. De minister en staatssecretaris zijn verantwoordelijk voor het stelsel.
Vanuit ons toezicht kunnen wij de problemen die worden veroorzaakt door de inrichting van de jeugdbeschermingsketen wel agenderen, maar niet verhelpen. De IGJ heeft eerder ook vastgesteld dat de oplossing voor de crisis niet ligt bij de instellingen, laat staan bij jeugdbeschermers of andere professionals. De inspectie ziet dat zij zich vol betrokkenheid blijven inzetten voor kinderen die in hun ontwikkeling worden bedreigd.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie Justitie en Veiligheid voeren opnieuw een breed toezicht uit op de kwaliteit en de werkwijze bij de jeugdbescherming en jeugdreclassering. In 2024 hebben we gegevens opgevraagd bij de gecertificeerde instellingen en dit krijgt in 2025 een vervolg met verdiepend toezicht bij 5 van deze instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering.
De inspecties zagen dat 1496 jongeren te lang wachten op een vaste jeugdbeschermer (peildatum oktober 2024). Dit zijn kwetsbare jongeren die ernstig in hun ontwikkeling worden bedreigd. Of jongeren die strafbare feiten hebben gepleegd en bij wie de kinderrechter een jeugdbeschermings- of jeugdreclasseringsmaatregel heeft opgelegd.
Deze jongeren hebben daarom zonder vertraging begeleiding, bescherming en hulp nodig. Maar zij moeten hier op meerdere momenten en te lang op wachten:
Bij de start op een jeugdbeschermer
Daarna op een plan van aanpak,
Daarna op passende hulp.
Vanwege verloop en verzuim van jeugdbeschermers komen veel jongeren ook tussentijds op een wachtlijst terecht.
Een gecertificeerde instelling (GI) is de organisatie die jeugdbeschermings- of jeugdreclasseringsmaatregelen uitvoert. Een rechter kan een jeugdbeschermingsmaatregel opleggen aan jongeren die in hun ontwikkeling worden bedreigd, zoals een onveilige thuissituatie. Heeft een jongere een strafbaar feit gepleegd, dan kan de rechter een jeugdreclasseringsmaatregel opleggen.
In 2023 en 2024 publiceert de inspectie de nieuwsbrief 'Signalen Jeugdbeschermingsketen' met informatie over de problemen die op dat moment spelen in de jeugdbeschermingsketen. De gevolgen van die problemen voor kinderen en hun ouders die passende bescherming en hulp nodig hebben staan daarin centraal.
De informatie en signalen krijgen de inspecties via gesprekken met bestuurders, jeugdzorgprofessionals, via jeugdigen en ouders, uit meldingen van calamiteiten en geweldsmeldingen en via onze inspectiebezoeken. De nieuwsbrief geeft regelmatig actuele informatie over bijvoorbeeld:
Wacht- en doorstroomlijsten bij de jeugdbescherming
In februari en maart 2023 deed de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) onderzoek naar het Keurmerkinstituut (KMI). Het KMI certificeert instellingen voor jeugdbescherming en jeugdreclassering, de Gecertificeerde Instellingen (GI’s).
De inspecties hebben in een Signaalbrief toezicht jeugdbeschermingsketen minister Weerwind (JenV) en staatssecretaris van Ooijen (VWS) in september 2022 aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor het stelsel van jeugdbescherming.
De inspecties deden dit omdat hun instrumentarium om te interveniëren in de jeugdbeschermingsketen is uitgeput. Gevolg hiervan is dat de meest kwetsbare kinderen verder in de knel komen. De inspecties vroegen met klem om op korte termijn (crisis)beleid te formuleren voor bescherming van kinderen die nu ernstig in hun ontwikkeling worden bedreigd.
De minister en de staatssecretaris hebben hierop maatregelen benoemd om de problemen in de jeugdbescherming aan te pakken in de Kamerbrief over stand van zaken jeugdzorgvan november 2022 en de Verzamelbrief jeugdbescherming van januari 2023.
De jeugdbescherming in Nederland blijft heel kwetsbaar. Dit schrijven de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) samen in dit landelijke rapport. De inspecties bezochten alle 11 regio’s en kregen in dit onderzoek zicht op de situatie van 400 kinderen en gezinnen. Naast het landelijk rapport, publiceren de inspecties 11 rapporten over het toezicht in de verschillende regio’s.
