De uitzendingen van tv-programma Undercover in Nederland van Alberto Stegeman en de weblog van Marina Eckenhausen, inspecteur-generaal Gezondheidszorg en Jeugd, leidden tot veel reacties. Een deel van deze reacties zijn vragen. Een aantal vragen en antwoorden kun je hier vinden.
Het eerlijke verhaal is dat wij de twee meldingen – na een heel grondige zoektocht - niet kunnen terugvinden. De eerste melding zou zijn gedaan op 18 november 2020. Wij vermoeden dat er in die tijd wel contact was, met iemand die wilde vertellen over de misstanden bij Aurora Borealis. Wij vonden namelijk een telefoonnotitie van een anonieme beller op 16 november 2020. Deze persoon belde om te vragen hoe je anoniem een melding bij ons doet. Dat hebben we uitgelegd. In dit gesprek is 'Aurora Borealis' of 'Wedde' niet genoemd, of informatie over mogelijke misstanden. Een melding hebben wij niet teruggevonden. De tweede melding zou zijn gedaan op 6 juni 2022. Dat was op Tweede Pinksterdag. De IGJ was toen gesloten. Bellers worden op zo'n moment verwezen naar het noodloket van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Maar van die melding is ook daar niets bekend.
Alle meldingen die bij ons binnenkomen, registreren wij. Maar meer informatie dan hierboven staat, kunnen wij niet terugvinden. Wij vinden dit een vervelende situatie. Om te zien waar we nog kunnen verbeteren, kijken we naar onze manier van werken bij meldingen. Reageren wij bijvoorbeeld voldoende richting melders? Het kan zo zijn dat iemand iets heeft gemeld bij de inspectie, maar geen inhoudelijke reactie krijgt. Dat betekent niet dat wij niets doen met de melding. Een groot deel van onze inspecteurs werkt dagelijks aan het behandelen van meldingen. Als wij een melding niet onderzoeken, registreren wij deze als signaal in ons inspectiedossier.
We kijken altijd kritisch naar hoe we ons toezicht uitvoeren en wat hierbij anders kan of moet. Onze bezoeken duren nu over het algemeen een dag – de voorbereidingstijd en het werk ná het bezoek niet meegerekend. Zijn vaker kortere bezoeken mogelijk, waardoor we er meer kunnen uitvoeren? Bijvoorbeeld gericht op één onderwerp, of omdat bij kleine zorgaanbieders een minder lang bezoek mogelijk is? Krijgen we dan voldoende zicht op de kwaliteit en veiligheid?
Bezoeken zijn niet de enige vorm van toezicht. Kunnen we vaker gesprekken voeren met de raad van bestuur, de raad van toezicht, medewerkers of de cliëntenraad, cliënten en familieleden? Kunnen we data meer inzetten om beter zicht te krijgen op risico’s? De antwoorden op deze vragen zijn natuurlijk een deel van ons werk. Maar de situatie bij Aurora Borealis is voor ons extra aanleiding en motivatie om hierin te verbeteren.
Onze inspecteurs doen meer dan het brengen van inspectiebezoeken. In 2022 voerden wij 1.987 andere toezichtactiviteiten uit. Deze variëren van gesprekken en desk-inspecties tot adviezen en besluiten. We kijken steeds welke activiteit het meest effectief is voor ons toezicht op zorg, jeugdhulp, geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. Meer informatie hierover staat in ons Jaarbericht IGJ 2022, in het gedeelte Cijfers over meldingen, maatregelen, toezichtactiviteiten, klachten en de organisatie.
Naast de genoemde activiteiten, werkt een aanzienlijk deel van onze inspecteurs aan het behandelen van meldingen. In 2022 ontvingen wij er 16.580. Het gaat veelal om wettelijk verplichte meldingen van zorgaanbieders over incidenten, calamiteiten, geweld in de zorgrelatie, ontslag wegens disfunctioneren en klachten. Maar ook om (anonieme) meldingen van cliënten, hun familie, zorgverleners, fabrikanten, gemeenten en andere instanties. We onderzoeken een anonieme melding als deze wijst op een mogelijk groot gevaar voor de veiligheid van cliënten of van de zorg.
In Nederland is het zo dat iedereen zorgaanbieder kan worden. Wel bestaat sinds 2022 een meldplicht voor nieuwe zorgaanbieders, die is geregeld in de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza). Deze meldplicht is er mede door ons toedoen gekomen en helpt ons om zicht te krijgen op nieuwe zorgaanbieders. Voordat de zorgverlening start, moeten aanbieders zich aanmelden op toetredingzorgaanbieders.nl. Instellingen die medisch-specialistische zorg verlenen en instellingen waar meer dan 10 zorgverleners werken moeten een toelatingsvergunning hebben, verstrekt door het CIBG. Bij 10 zorgverleners of minder volstaat een aanmelding. Maar ook dan geldt dat de zorg aan wettelijke eisen moet voldoen: de zorg moet goed en veilig zijn. Wij zien hierop toe en helpen nieuwe zorgaanbieders met het bewustzijn hiervan.