Toezicht op aanpak wachttijden ggz

De wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) zijn te lang. Daardoor is er een risico dat cliënten niet op tijd de zorg krijgen die ze nodig hebben. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kijkt of zorgaanbieders genoeg doen om de wachttijden te verkorten. Bijvoorbeeld door in de regio beter samen te werken.

Oorzaken wachttijden in de ggz

De inspectie ziet dat een gebrek aan samenwerking in de zorg invloed heeft op lange wachttijden in de ggz. Ook hebben zorgaanbieders nog onvoldoende afspraken gemaakt over wie voor welke zorg verantwoordelijk is wanneer een cliënt op de wachtlijst staat. Er zijn ook oorzaken die zorgaanbieders moeilijker zelf kunnen aanpakken. Zo vragen steeds meer mensen om psychische hulp. In 2022 stonden ruim 80.000 op de wachtlijst voor geestelijke gezondheidszorg. Ook hebben zorginstellingen moeite om genoeg goed personeel vinden.

Samenwerking toezicht met Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kijkt of zorginstellingen genoeg doen om de wachttijden te verkorten. Dit doen we samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) in regio’s waar de gemiddelde wachttijd het langst is. De IGJ kijkt vooral naar de kwaliteit van de (netwerk)zorg bij de zorgaanbieders. De NZa kijkt vooral naar wat de zorgverzekeraars doen tegen lange wachttijden. En of zorgaanbieders hun wachttijden openbaar maken.

Hoe we toezicht houden op wachttijden in de ggz

De inspectie houdt sinds 2018 toezicht op wachttijden in de ggz. We voeren samen met de NZa gesprekken met betrokken partijen, waaronder de regionale taskforces wachttijden. In deze taskforces zitten grote en kleine ggz-aanbieders, huisartsen, zorgverzekeraars, gemeenten, clientvertegenwoordiging en ervaringsdeskundigen.

We kijken naar wat goed gaat, wat beter kan en wat partijen daarvoor nodig hebben. Over deze gesprekken brengen we jaarlijks een rapport uit. Hierin staan aanbevelingen voor de partijen in de taskforces, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de landelijke stuurgroep Toegankelijkheid & Wachttijden ggz. De stuurgroep bestaat uit de belangrijkste koepelorganisaties en is in 2020 ingesteld door het ministerie van VWS.

Conclusies en aanbevelingen toezichtronde 2022

In het najaar van 2022 deden de IGJ en NZa toezichtronde in 9 regio’s met lange wachttijden. Dit was een vervolgronde na het toezicht in 2021. We zien dat partijen in het veld steeds meer regionaal samenwerken. Ondanks de inzet zien we geen effect op de wachttijden in de regio. De aantallen blijven gelijk. Dit komt omdat de vraag naar geestelijke gezondheidszorg landelijk is gestegen. Ook blijft het personeelstekort een probleem. En er zijn landelijk onvoldoende (rand)voorwaarden  om een betere samenwerking mogelijk te maken. De IGJ en de NZa doen aanbevelingen aan de betrokken partijen, waaronder:

  • Werk met alle betrokken partijen (zorgaanbieders, zorgverzekeraars, VWS) aan bewustwording rond de (on)mogelijkheden van de ggz bij mentale problemen. De vraag naar de ggz in Nederland is groter dan de sector kan bieden. Behandeling in de ggz biedt niet altijd een antwoord op de (mentale) problemen van burgers.
  • Ontwikkel beter regionaal inzicht in hulpvraag (met behulp van regiobeelden) en zorgaanbod. Een betere toegankelijkheid van de ggz en goede samenwerking met huisarts en het sociaal domein is vooral belangrijk voor de kwetsbare groep mensen met ernstige psychiatrische problemen.
  • Maak regioplannen concreet en evalueer ze. Betrokken partijen, zoals ggz, huisartsen en gemeenten, zijn aan zet om samen te werken. Maak daarbij ook gebruik van ervaringsdeskundigen. Hierdoor ontstaan meer mogelijkheden voor mensen om hun weerbaarheid en zelfregie te versterken. Maak expliciet wat je van elkaar kan verwachten.
  • Versterk de (domeinoverstijgende) samenwerking vanuit het ministerie van VWS.  Ondersteun samenwerking binnen de regio met financiële middelen.

Deze en meer conclusies en aanbevelingen staan in de rapportbrief Toezicht op aanpak wachttijden ggz, maart 2023 aan het ministerie van VWS. De aanbevelingen sluiten aan op de landelijke afspraken in het Integraal Zorgakkoord (IZa) in september 2022.

Resultaten toezichtronde 2021

Na de toezichtronde in 2021 deden de IGJ en NZa een aantal aanbevelingen aan de landelijke stuurgroep en het ministerie van VWS. Hierop namen zij onder andere de volgende maatregelen:

Tijdlijn toezicht op wachttijden in de ggz