Wat te doen na seksueel grensoverschrijdend gedrag
Wanneer u zorg of jeugdhulp nodig heeft, gaat u in behandeling bij iemand. Van deze persoon – uw zorgverlener – bent u afhankelijk voor de zorg. U heeft daarom geen gelijkwaardige relatie met uw zorgverlener. Uw zorgverlener moet ervoor zorgen dat het contact professioneel is en blijft. Over een seksuele grens heen gaan is geen goede zorg.
Wat als uw zorgverlener een seksuele grens overgaat?
Gelukkig helpen de meeste zorgverleners u zoals het hoort. Maar seksueel grensoverschrijdend gedrag komt helaas ook voor in de zorg, zowel door mannen als vrouwen. Op deze pagina staat wat u kunt doen als een zorgverlener zich niet aan deze belangrijke regel houdt. Het gedrag kan variëren van seksueel getinte Whatsapp-berichten en onnodige aanrakingen tot aan seksueel misbruik.
Een zorgverlener mag u nóoit seksueel benaderen, zelfs niet als u ermee instemt of het initiatief neemt. Voor een zorgverlener kan seksueel contact met een patiënt of een poging daartoe zelfs strafbaar zijn. Het mag niet vanwege de aard van hun beroep en de ongelijkwaardige relatie die er bestaat.
Hoe weet u of een zorgverlener over de grens gaat?
Hoe weet u of een zorgverlener over de grens gaat?
Soms is het duidelijk dat een zorgverlener over de grens gaat. Bijvoorbeeld als een zorgverlener u dwingt tot seks, maar ook als u intiem onderzoek krijgt zonder handschoenen. Of de zorgverlener dringt erop aan dat u zich uitkleedt terwijl dit niet nodig is. Of de zorgverlener raakt lichaamsdelen aan terwijl dat helemaal niet nodig is.
Maar soms heeft u het niet meteen door dat de zorgverlener over de grens gaat. Het start bijvoorbeeld met contact via sociale media, een vriendschap of een aanraking die niet nodig is. Dat kan heel verwarrend zijn.
U kunt ook gaan twijfelen:
of het misschien toch bij de behandeling of begeleiding hoort
of dat het per ongeluk was
omdat u zelf gevoelens hebt of had voor de zorgverlener
omdat u de zorgverlener niet in de problemen wilt brengen
Het is niet raar als u twijfelt. Praat met iemand over deze twijfels. Vraag om uitleg als iets onduidelijk voor u is. Soms kunt u ook iemand die u vertrouwt meenemen in de behandelkamer.
Wat kan ik doen als cliënt en slachtoffer?
Het kan best lastig zijn om te vertellen wat uw zorgverlener in negatieve zin doet of heeft gedaan. Ook omdat erover praten soms al directe gevolgen heeft voor uw behandeling of begeleiding.
Hoe moeilijk het ook is om te vertellen wat er is gebeurd: probeer steun te zoeken bij iemand die u vertrouwt. Ook als u twijfelt over wat er is gebeurd, helpt het als iemand met u meedenkt.
Wat u verder kunt doen, hangt af van uw situatie:
Centrum Seksueel Geweld
Het Centrum Seksueel Geweld geeft professionele hulp aan iedereen die een ongewenste seksuele ervaring heeft meegemaakt. Ook kunnen de medewerkers met u meedenken over wat u kunt doen. U kunt gratis en anoniem contact zoeken. Via de chat op de website van het Centrum Seksueel Geweld, of door te bellen met 0800-0188.
Slachtofferhulp Nederland
Slachtofferhulp Nederland biedt ondersteuning na een ingrijpende gebeurtenis en biedt zowel psychosociale, praktische als juridische ondersteuning. Hulp is altijd gratis. www.slachtofferhulp.nl of bel: 0900-0101
Perspectief Herstelbemiddeling
Na een ingrijpende gebeurtenis zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen de patiënt en de zorgverlener de behoefte hebben om met elkaar in contact te komen. Een gesprek of briefwisseling kan voor sommige mensen passend zijn. Het kan een (eerste) stap zijn op weg naar herstel en in het verwerkingsproces. Meer duidelijkheid zorgt voor opluchting, minder angst en minder boosheid.
Op de website van Perspectief Herstelbemiddeling lees je ook de verhalen van mensen die hiermee geholpen zijn.
Na een ingrijpende gebeurtenis kan het prettig zijn om steun te vinden bij mensen die hetzelfde hebben meegemaakt als jij. Door contact met lotgenoten kun je jouw ervaringen delen en vragen stellen aan anderen. Dit kan zowel online als tijdens live bijeenkomsten. Contact met lotgenoten | Slachtofferhulp Nederland
U kunt contact opnemen met de organisatie waarvoor uw zorgverlener werkt. Als deze zorgaanbieder een vertrouwenspersoon heeft, dan kunt u daarmee praten. Is er geen vertrouwenspersoon? Dan kunt u contact opnemen met de klachtenfunctionaris van de zorgaanbieder. Informatie hierover staat meestal op de website van de zorgaanbieder.
Als uw melding over een zorgverlener in de jeugdhulp gaat, kunt u contact opnemen met een vertrouwenspersoon van Jeugdstem (oude naam: Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg). Een vertrouwenspersoon kan u helpen bij het indienen van uw klacht. En bij gesprekken met de zorgaanbieder.
Zelfstandig werkende zorgverleners moeten een klachtenfunctionaris hebben. Daar kunt u contact mee opnemen. Informatie hierover staat meestal op de website van de zorgverlener. Wilt u dit niet? Neem dan contact op met het Landelijk Meldpunt Zorg van de inspectie.
Als uw zorgverlener een BIG-registratie of SKJ-registratie heeft dan kunt u ook zelf een tuchtklacht indienen. Hier vindt u meer informatie:
Seksueel grensoverschrijdend gedrag door een zorgverlener kan strafbaar zijn. Als u denkt dat dat zo is, kijk dan op de website van de politie. Daar vindt u informatie over wat zij voor u kunnen doen. Anoniem chatten kan via www.vraaghetdepolitie.nl. Wilt u liever (nog) geen contact met de politie? Dan kunt u ook altijd contact opnemen met het Centrum Seksueel Geweld - zie hierboven bij ‘Ik heb direct hulp en steun nodig’. Of met het Landelijk Meldpunt Zorg van de inspectie, waarover u hieronder meer leest.
U kunt contact opnemen met het Landelijk Meldpunt Zorg van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Wij luisteren, denken mee en geven advies over wat u kunt doen in uw situatie.
Bent u zelf geen slachtoffer? Maar weet u wel dat een zorgverlener bij iemand over de grens is gegaan? Zoek dan contact met het Landelijk Meldpunt Zorg. Wij zijn onderdeel van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en kunnen met u meedenken over wat u kunt doen.
Wat kan de inspectie doen?
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd hoort over seksueel grensoverschrijdend gedrag door een zorgverlener via meldingen en signalen. Deze krijgen we bijvoorbeeld van aanbieders van zorg en jeugdhulp, de politie, slachtoffers en hun naasten. De inspectie neemt alle meldingen serieus. Daarom bekijken we elke melding die binnenkomt via het Landelijk Meldpunt Zorg.
We beslissen per situatie of een melding verder onderzocht wordt, en op welke manier. Hierbij kijken we naar de veiligheid van patiënten. Een melding zorgt dus niet altijd meteen voor een oplossing of een onderzoek en ingrijpen door de inspectie. Als uw melding verder onderzocht wordt, zijn er verschillende stappen mogelijk. Hieronder leest u welke stappen dat zijn en wie deze neemt.
Als u anoniem wilt melden, kan dat invloed hebben op de stappen die we kunnen nemen tegen de zorgverlener of zorgaanbieder. Als u contact met ons opneemt, leggen we graag uit wat dit voor uw situatie betekent.
Als de inspectie een melding in behandeling neemt, vragen we meestal aan de zorgaanbieder om zelf onderzoek te doen naar de gebeurtenis. Hoe heeft dit kunnen gebeuren en wat heeft de zorgaanbieder ervan geleerd? Wat gaat de zorgaanbieder doen om hiervan te leren en herhaling te voorkomen? De inspectie beoordeelt het rapport dat de zorgaanbieder hierover maakt. We letten er bijvoorbeeld op of het onderzoek goed is uitgevoerd door een (onafhankelijke) onderzoeker.
Soms doet de inspectie zelf onderzoek naar de situatie, en naar het gedrag en de manier van werken van de zorgverlener. Dit doen we als er teveel onduidelijk is. Of als de zorgaanbieder niet genoeg verbetert en er nog (toekomstige) risico’s zijn. Ook doen we vaker zelf onderzoek als een zorgverlener in het Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) of BIG-register staat en/of zelfstandig werkt. Als dat zo is kan de inspectie een tuchtklacht indienen als dat nodig is.
We kunnen extra informatie vragen. Zorgverleners moeten hieraan meewerken. De inspectie kan ook de melder bij het onderzoek betrekken; u kunt zelf beslissen of u wilt meewerken.
Omdat zulke meldingen om grondig onderzoek vragen, kan het onderzoek een paar maanden of langer dan 1 jaar duren. Hoelang het duurt, hangt onder andere af van het aantal mensen dat we spreken en of we maatregelen nemen. En of wij wel of niet een tuchtklacht indienen.
Ook als wij zelf geen onderzoek doen, kunnen we toch in actie komen. Vaak neemt een inspecteur contact op met de zorgaanbieder en of de zorgverlener. En we zetten de melding en de zorgverlener waarover het gaat in ons toezichtdossier over de zorgaanbieder.
Als we vinden dat er grote, toekomstige risico’s voor de veiligheid van cliënten zijn en/of de zorgverlener zich niet hield aan beroepsregels, kan de inspectie maatregelen nemen. We kunnen geen straffen uitdelen zoals een gevangenisstraf of taakstraf. Dit kan alleen een rechter doen. Welke maatregelen we nemen, hangt af van de situatie en de resultaten van ons onderzoek. Hieronder staan de 3 opties die we hebben. Hierover kunt u meer lezen in onze brochure 'Het mag niet, het mag nooit’.
Informele interventie
Met informele interventies zorgt de inspectie dat een zorgverlener of zorgaanbieder zelf actie onderneemt. We kunnen hen bijvoorbeeld aanspreken of om een verbeterplan vragen. Ook kunnen we verscherpt toezicht houden op de zorgaanbieder.
Bestuursrechtelijke interventie
De inspectie kan maatregelen nemen richting de zorgaanbieder of zorgverlener. Dat kan als de zorgverlener zich niet aan de regels van zijn of haar beroep hield. Lees hier welke maatregelen er zijn.
Tuchtrechtelijke interventie
Als de zorgverlener over wie u een melding deed in het Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) of BIG-register staat, dan kan de inspectie een klacht indienen bij het Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg of het College van Toezicht. Lees meer op onze pagina Tuchtklacht. Als de zorgverlener geen registratie heeft, dan kan de inspectie geen tuchtklacht indienen. We kunnen wel controleren welke regels zijn overtreden en in gesprek gaan met betrokkenen. En de zorgverlener volgen in zijn of haar verbetertraject. Ook zetten we een ‘aantekening’ in ons toezichtsysteem als we vinden dat er een ernstige bedreiging kan zijn voor de veiligheid van cliënten en de zorg.
