Steeds vaker worden medicijnen op recept zoals ADHD-medicatie, zware pijnstillers en benzodiazepinen online aangeboden via onder andere online-nepapotheken, social media en online platformen. Het gebruik van bijvoorbeeld ADHD-medicatie is vooral populair bij studenten. Zij gebruiken dit niet tegen ADHD, maar om zich beter te kunnen concentreren. Deze online-nepapotheken zien eruit als een echte en betrouwbare apotheek. Maar dat zijn ze niet.
De online-nepapotheken verkopen receptplichtige medicijnen zonder recept of tussenkomst van een arts. Het zijn frauduleuze websites die zich voordoen als een legitieme apotheek. Deze online-nepapotheken zijn onbevoegd om geneesmiddelen te verkopen en leveren vaak namaakmedicijnen die schadelijk zijn voor de consument. De medicijnen die ze aanbieden kunnen heel gevaarlijk zijn omdat er geen controle op is. Zij kunnen te veel van de werkzame stof bevatten, te weinig, of verontreinigd zijn.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft onderzoek gedaan naar 150 websites die ADHD-medicijnen en andere receptplichtige geneesmiddelen verkopen. Dit deden we naar aanleiding van meldingen over de onlineverkoop van receptplichtige medicijnen op de Nederlandse markt. De resultaten zijn zorgwekkend als het gaat om veiligheid, betrouwbaarheid en legaliteit van de online-aanbieders.
Resultaten onderzoek
Uit het onderzoek blijkt dat bijna alle onderzochte websites – naast ADHD-medicatie zoals methylfenidaat – ook andere receptplichtige geneesmiddelen (UR-geneesmiddelen) aanbieden. Bijvoorbeeld pijnstillers, benzodiazepinen, slaapmedicatie of anabolen. Dit gebeurt zonder dat de verkopende partij aan de koper een geldig recept vraagt of dat controleert, terwijl de website lijkt op een echte/reguliere online-apotheek. Dit is illegaal aanbod.
Op deze websites staan visuele elementen die de consument het gevoel kunnen geven dat ze te maken hebben met een legale online-aanbieder, die bevoegd is om geneesmiddelen online aan te bieden. Je ziet bijvoorbeeld personen met witte jassen, groene of blauwe kruisen of andere medische symbolen.
In werkelijkheid zijn deze aanbieders geen erkende apotheker die UR-geneesmiddelen te koop mag aanbieden. Dit leidt tot verwarring bij consumenten, en levert een verhoogd risico op misbruik of verkeerd gebruik van medicatie. Met als gevolg gebruikers die in het ziekenhuis belanden of zelfs overlijden.
Resultaten onderzochte websites
|
Onderdeel |
Bevindingen |
|
Aantal onderzochte websites met UR-geneesmiddelen |
150 |
|
Aantal meldingen |
90 |
|
Gedeactiveerde domeinen |
circa 40 websites |
|
Aantal aangiften en politieonderzoek |
1 casus gelinkt aan een netwerk |
|
Verdachte clusters | 2 clusters waarbij vermoeden is van een netwerk (zelfde lay-out/ zelfde URL/ zelfde eigenaar) |
|
Opvallende betaalwijzen | Cryptobetalingen zoals bitcoin, stapelkortingen of kortingscodes, contant geld opsturen, overmaken naar buitenlandse rekeningnummers |
Meer bewustwording over illegaal aanbod
De IGJ treedt op tegen illegaal aanbod en handel in (ADHD-)geneesmiddelen. We delen onder andere boetes uit en laten websites verwijderen. Dit laatste is echter meestal een tijdelijke oplossing, want vaak wordt dezelfde website onder een nieuwe naam weer online gebracht.
Daarom is het belangrijk dat kopers van ADHD-medicatie/medicijngebruikers zich bewust zijn van de risico’s van online receptplichtige medicijnen bestellen. Wij vragen zorgprofessionals dit onder de aandacht te brengen van hun patiënten. Ter ondersteuning ontwikkelen we onder andere content voor wachtkamerschermen. Daarnaast hebben we overleg met de koepelorganisaties in het onderwijs.
Samenwerkingen in binnen- en buitenland
Tijdens het onderzoek heeft de IGJ gebruikgemaakt van bestaande samenwerkingsverbanden, zoals met de Nederlandse domeinbeheerder SIDN. Maar we hebben ook een nieuwe samenwerking opgezet met de cybercrime-afdeling van de Amerikaanse overheid. Veel domeinnamen zijn namelijk gehost in de VS. Ongeveer 40 ervan heeft de IGJ daar gemeld, vanwege foutieve registratiegegevens en/of ter ondersteuning in het offline halen van de websites.
De IGJ heeft in 1 geval ook aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie vanwege de ernst van de activiteiten die vallen binnen het strafrecht.
Uit het onderzoek blijkt ook dat de consument regelmatig wordt opgelicht. Soms levert een online-nepapotheek een product, maar soms ook niet. Daarom werken we samen met het Landelijk Meldpunt Internet Oplichting (LMIO) van de politie. Zij doet onderzoek naar frauduleuze websites. Dit gebeurt naar aanleiding van aangiftes, waarvan een groot deel websites betreft die geneesmiddelen aanbieden maar niet leveren. Het LMIO kan deze frauduleuze websites uit de lucht halen en registreert dit op hun website Bekende malafide handelspartijen.