Eerste bezoeken laten zien dat in ziekenhuizen te weinig aandacht is voor controle op financiële relaties tussen artsen en leveranciers van medische hulpmiddelen
Binnen vier topklinische ziekenhuizen is er te weinig aandacht geweest voor de financiële relaties tussen artsen en leveranciers van medische hulpmiddelen. Dat concludeert de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) na bezoeken aan deze ziekenhuizen. Zo bleek er onvoldoende inzicht en openheid over geldstromen tussen leveranciers en artsen. Daarnaast ontbreekt het vaak aan een duidelijke verantwoording van de bestedingen. Zowel de artsen als de raden van bestuur van ziekenhuizen bleken onvoldoende bekend met de wet- en regelgeving en de gedragscode over dit onderwerp.
Een patiënt moet er altijd op kunnen vertrouwen dat een medisch hulpmiddel passend is bij de medische zorg die nodig is. Zorgprofessionals mogen daarom niet beïnvloed worden door gunsten van leveranciers die hun producten willen verkopen. In de wet wordt dit gunstbetoon genoemd. Samenwerking tussen leveranciers en zorgprofessionals is belangrijk en nodig voor de innovatie van medische hulpmiddelen. Maar daar zitten wel voorwaarden aan, zo moeten de geldstromen die bij deze samenwerking horen, transparant en toetsbaar zijn.
Nieuwsuur
Het programma Nieuwsuur publiceerde in september vorig jaar dat cardiologen mogelijk betalingen zouden ontvangen die niet volgens de regels waren. De IGJ heeft daarop de negen in het programma genoemde ziekenhuizen schriftelijk vragen gesteld. Hoe zorgen zij intern dat de regelgeving en de gedragscode hierover worden nageleefd? Vervolgens bezocht de inspectie als steekproef vier van deze ziekenhuizen: het HagaZiekenhuis in Den Haag, Medisch Spectrum Twente in Enschede, Canisius-Wilhelmina ziekenhuis in Nijmegen en het Albert Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht.
Inspectiebezoeken
De inspectie sprak in elk ziekenhuis met de raad van bestuur en met het bestuur van het Medisch Specialistisch Bedrijf (de vereniging van medisch specialisten in een ziekenhuis), met de focus op cardiologie. Daarnaast werden afgesloten contracten met leveranciers en financiële documenten geanalyseerd. Doel van het onderzoek was om vast te stellen of er binnen de instelling openheid en inzicht is in de financiële relaties met leveranciers. Ook is gekeken hoe er voor gezorgd wordt dat de regels en de gedragscode worden nageleefd.
Bevindingen IGJ
Bij alle bezochte ziekenhuizen bleek dat er niet voldoende aandacht was voor dit onderwerp, er bleek te weinig intern inzicht en controles om te kunnen voldoen aan de wettelijke eisen en de gedragscode. Zo was het bijvoorbeeld onduidelijk hoe ontvangen sponsorgelden werden besteed, of ontbraken begrotingen voor de bestedingen. Daarnaast bleek dat zowel bestuurders als artsen onvoldoende op de hoogte waren van de wet- en regelgeving en van de Gedragscode Medische Hulpmiddelen. De inspectie is tijdens dit toezicht geen bestedingen tegengekomen die een risico vormen voor de kwaliteit van zorg.
De vier ziekenhuizen zijn na de media-aandacht en de inspectiebezoeken, intensief aan de slag gegaan met verbeteringen. De IGJ wil dit najaar een rapportage van hen ontvangen wat er veranderd is. Op landelijk niveau worden alle ziekenhuizen bij dit onderwerp ondersteund door de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, de Federatie Medisch Specialisten en de Nederlands Federatie van Universitair Medische Centra. Zij hebben gezamenlijk een handreiking ontwikkeld om het beheer van deze financiële relaties in te richten. De IGJ gaat ervan uit dat ziekenhuizen dit onderwerp hiermee voldoende kunnen oppakken.
Vervolg
De komende periode gaat de inspectie meer ziekenhuizen over gunstbetoon bezoeken. Het gaat dan ook om ziekenhuizen die niet door Nieuwsuur zijn onderzocht. Daarbij wordt naast cardiologie ook gekeken naar de financiële overeenkomsten van andere medisch specialismen. Verder heeft de IGJ onderzoek gedaan bij fabrikanten van medische hulpmiddelen. Deze resultaten worden binnenkort gepubliceerd. Ook heeft de IGJ opdracht gegeven voor een literatuuronderzoek. Hierbij wordt onderzocht wat er internationaal bekend is over gunstbetoon, en wat de effecten er van zijn. Deze onderzoeksresultaten worden binnenkort ook gepubliceerd.
Update 18-10-2023: Het Nivel heeft de onderzoeksresultaten inmiddels op zijn website geplaatst.