Vraag en Antwoord
Hieronder vindt u antwoorden op veel gestelde vragen over de Wet verplichte ggz (Wvggz) en de Wet Zorg en Dwang (Wzd). Deze wetten zijn in werking getreden per 1 januari 2020, ter vervanging van de Wet Bopz. Algemene informatie over beide wetten vindt u op de speciale website van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
| Lees ook het IGJ-nieuwsbericht van 26 maart 2020 - Coronavirus: toezicht op Wvggz en Wzd |
Klik op de vraag om het antwoord te lezen.
Vragen over het toezicht van de IGJ
De IGJ houdt toezicht op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. In dat kader houdt zij per 1 januari 2020 ook toezicht op de naleving van de Wvggz en de Wzd. De verantwoordelijkheid voor het terughoudend en verantwoord uitvoeren van verplichte en onvrijwillige zorg ligt primair bij de zorgaanbieders en –professionals. Met haar toezicht op de uitvoering van de Wvggz en Wzd wil de IGJ eraan bijdragen dat behouden blijft wat onder de Wet Bopz is bereikt ten aanzien van het terugdringen van dwang en de zorgvuldige uitvoering daarvan. Tegelijkertijd wil de inspectie zorgaanbieders en –professionals stimuleren om te komen tot een goede implementatie en uitvoering van de Wvggz en Wzd.
De inspectie zet haar toezichtcapaciteit gericht in. Dat is op basis van incidenten, via ontvangen meldingen en signalen. Het risicogestuurde toezicht is gebaseerd op bekende en nieuwe risico’s door de invoering van de wetten. Om welke risico’s dit gaat, leest u in onze toezichtvisie ‘Toezichtvisie IGJ ‘Terughoudend en zorgvuldig omgaan met onvrijwillige en verplichte zorg’. Ook is er toezicht op bredere thema’s zoals de inzet van vrijwillige zorg om gedwongen zorg te voorkomen en of een zorgaanbieder het juiste wettelijk regime toepast. En de inspectie gebruikt de gegevens over de Wvggz en de Wzd voor het data gestuurd toezicht op verschillende niveaus: per zorgaanbieder, regionaal en landelijk.
2020 is een bijzonder jaar vanwege het overgangsjaar voor de Wzd en de versoepeling van de uitvoering van de Wvggz. Gedwongen zorg is echter een ingrijpende maatregel. Daarom spreekt de inspectie over toetsen. In de toetsingskaders voor beide wetten beschrijft de inspectie waar zij naar kijkt. De wetten zijn gedetailleerd en daarom bestaan de toetsingskaders uit een uitgebreide set aan normen. Het betekent niet dat de inspectie altijd haar toezicht op deze wetten in deze mate van detail uitvoert.
De inspectie begrijpt dat aanbieders en professionals in 2020 de kans moeten krijgen om hun zorg in te richten volgens de Wvggz en Wzd. Ze wil met haar toezicht een goede uitvoering van de wetten stimuleren. Ook wil ze de knelpunten bij het leveren van gedwongen zorg signaleren en agenderen. Handhaving is alleen aan de orde als de veiligheid en kwaliteit van de zorg in het geding zijn.
Voordat een inbewaringstelling (ibs) door de burgemeester wordt afgegeven, dient een ter zake deskundige arts een medische verklaring (beoordeling) te verstrekken. Bij cliënten met een psychogeriatrische aandoening kan dit een psychiater of specialist ouderengeneeskunde zijn. Bij cliënten met een verstandelijke beperking kan dit een arts voor verstandelijk gehandicapten zijn. De medische verklaring is belangrijk om te beoordelen welke zorg er nodig is en of er ook onvrijwillige zorg nodig is.
De beoordeling van de arts en de beschikbaarheid van een crisisplek voor de cliënt bij een zorgaanbieder, staan los van elkaar. Een arts dient de beoordeling bij de cliënt te doen op basis van zijn verantwoordelijkheid om te handelen als een goed hulpverlener. Hij kan dit dus niet weigeren omdat er een gebrek aan opnameplaatsen is. Als uit de beoordeling blijkt dat een onvrijwillige opname nodig is, dient de burgermeester dit te regelen via een ibs.
De inspectie houdt in algemene zin toezicht op de ambulante zorg, bijvoorbeeld op wijkverpleging en op de ambulante ggz. De Wvggz en de Wzd worden hierbij meegenomen. Dit doet de inspectie door het bestaande toezichtinstrumentarium aan te passen aan de nieuwe wetgeving. Een multidisciplinair team van de inspectie zal sectoroverstijgend toezicht houden op de uitvoering van de Wvggz en de Wzd in 2020, ook in de ambulante setting.
Meer informatie over het toezicht op ambulante zorg nu vindt u op de pagina’s Toezicht op ambulante ggz en Toezicht op de verpleging en verzorging thuis.
De IGJ onderschrijft de ambitie om te komen tot minder administratieve lasten, ook bij deze nieuwe wetgeving. De IGJ heeft een centrale visie op regeldruk uitgebracht. Zie ook de documenten op de pagina Samen anders kijken: over regeldruk en de zorg die je je eigen familie en naasten gunt.
Een BIG-registratie is niet vereist om deel te kunnen nemen aan een auditteam. Het is goed dat ergotherapeuten deze belangrijke rol op zich blijven nemen in het voorkomen van de inzet van dwang.
In hoofdstuk drie van zowel de Regeling verplichte geestelijke gezondheidszorg als de Regeling zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten van het ministerie van VWS staan de nadere eisen met betrekking tot de gegevensverwerking voor het digitale overzicht en de analyse.
Meldingformulieren
Ten behoeve van de meldingen Wvggz en Wzd heeft de inspectie 3 nieuwe meldformulieren ontwikkeld:
- Melding van een gegrond vermoeden van ernstig tekortschietende zorg op basis van de Wvggz (door zorgaanbieder, geneesheer-directeur of zorgverantwoordelijke)
- Melding van een gegrond vermoeden van ernstig tekortschietende zorg op basis van de Wzd (door zorgaanbieder, Wzd-functionaris, zorgverantwoordelijke of zorgverlener)
- Melding en/of signaal van cliëntenvertrouwenspersoon op basis van de Wzd
Meldingen en/of signalen van de patiëntenvertrouwenspersoon (pvp) op basis van de Wvggz zullen verlopen via Stichting PVP.
Deze meldingen zijn per 1 januari 2020 mogelijk via de pagina Alle meld- en aanvraagformulieren op onze website.
De wetten kunnen op verschillende manieren in samenhang voorkomen in de praktijk van de zorgverlening. Het ministerie van VWS heeft hierover een handreiking opgesteld.
Op grond van de Wvggz en Wzd hoeven zorgaanbieders niet langer afzonderlijk meldingen te doen over de start van verplichte en/of onvrijwillige zorg, maar moeten zij tenminste halfjaarlijks een overzicht sturen naar de IGJ met gegevens over de uitvoering van de verplichte en/of onvrijwillige zorg.
In hoofdstuk drie van zowel de Regeling verplichte geestelijke gezondheidszorg (Rvggz) als de Regeling zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Rzd) van het ministerie van VWS staan de nadere eisen met betrekking tot de gegevensverwerking.
Er is in 2020 nog wel een overgangsperiode voor zowel de Wvggz als de Wzd. Daardoor kunnen betrokkenen of cliënten nog onder de Wet Bopz gedwongen zorg krijgen. Dan moeten ook bepaalde Bopz-meldingen nog worden gedaan bij de inspectie. Meer informatie hierover vindt u op de pagina’s Overgangssituatie Wet Bopz en Bopz-melding doen.