Toezicht op dwang in de zorg

Het toezicht op dwang in de zorg is onderdeel van het toezicht op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Bij ieder toezichtbezoek en bij de behandeling van calamiteitenmeldingen kan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) aandacht besteden aan verplichte of onvrijwillige zorg.

De belangrijkste wetten die gaan over dwang in de zorg zijn:

Deze wetten beschermen de rechten van mensen die verplichte of onvrijwillige zorg krijgen. Ook beschrijven ze wat zorgverleners moeten doen.

Lees meer op de pagina: Welke wetten gaan over dwang in de zorg?

Signaleren, agenderen en stimuleren

De IGJ controleert of zorgaanbieders terughoudend en zorgvuldig omgaan met verplichte en onvrijwillige zorg. En om te zien of zorgaanbieders zich houden aan de wetten die hierover gaan.

De inspectie bespreekt verplichte en onvrijwillige zorg tijdens haar toezichtbezoeken. Ook spreekt de inspectie met andere partijen zoals (ervarings)deskundigen, brancheorganisaties, ketenpartijen en het ministerie van VWS. De inspectie deelt de ervaringen, informatie en kennis die zij hierbij ophaalt. Zowel voorbeelden van goede zorg als problemen. De inspectie wil er zo aan meewerken dat iedereen de Wvgzz en de Wzd goed uitvoert.

De IGJ geeft zorgaanbieders ruimte bij de uitvoering van deze wetten. De inspectie handhaaft alleen als het echt nodig is. Dat is nodig wanneer de kwaliteit en de veiligheid van de zorg en jeugdhulp in gevaar zijn. Lees meer op Maatregelen die we kunnen nemen.

Belangrijk in het toezicht

De inspectie let bij verplichte of onvrijwillige zorg vooral op het volgende:

  • Dwang in de zorg zoveel mogelijk voorkomen en anders zorgvuldig uitvoeren, met speciale aandacht voor jeugdigen.
  • De juiste zorg op de juiste plaats. Hieronder valt de opnameplek voor cliënten in crisissituaties en dwang in de ambulante zorg (zorg buiten een accommodatie).
  • Aanwezigheid van voldoende en deskundig personeel.
  • Aandacht voor de belangen en de rechten van de cliënt en de bescherming van deze rechten. Ook voor de naasten van cliënten.

Meer informatie hierover en over andere onderwerpen die de aandacht krijgen in onze toezichtvisie staat bij ‘Terughoudend en zorgvuldig omgaan met onvrijwillige en verplichte zorg’.

Meer informatie over de thema’s en normen bij toezichtbezoeken staat bij de Toetsingskaders Wvggz en Wzd.

Samenwerking met gemeentelijk toezichthouders

Gemeenten kunnen Wmo-aanbieders inzetten om te voldoen aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015). Wmo-aanbieders verlenen soms verplichte of onvrijwillige zorg die valt onder de Wvggz of Wzd. De IGJ houdt hier toezicht op. Dat geldt ook wanneer de Wmo-toezichthouder of de IGJ vermoedt dat dwang in de zorg wordt verleend, maar de aanbieder niet in het openbaar locatieregister staat.

De Wmo-toezichthouder blijft verantwoordelijk voor het toezicht op naleving van de (kwaliteits)eisen uit de Wmo 2015. Deze staan in lokale verordeningen, beleidsregels en contractafspraken.

Over het toezicht op de Wvggz en de Wzd gelden afspraken tussen gemeenten, Wmo-toezichthouders en de IGJ. Deze staan in het Afsprakenkader en draaiboek toezicht voor het sociaal domein (VNG).

Vragen en antwoorden over toezicht op dwang in de zorg